Usługi elastyczności (Flexibility Services) to zdolność do dynamicznego dostosowywania produkcji, zużycia lub magazynowania energii elektrycznej w odpowiedzi na potrzeby systemu elektroenergetycznego. Celem tych usług jest zwiększenie stabilności, efektywności i odporności sieci, zwłaszcza w kontekście rosnącego udziału odnawialnych źródeł energii (OZE).
Rodzaje usług elastyczności
1. Elastyczność popytu (Demand Flexibility)
Polega na modyfikacji zużycia energii przez odbiorców w odpowiedzi na sygnały rynkowe lub techniczne.
- Demand Side Response (DSR) – odbiorcy energii (np. fabryki, chłodnie, biurowce) redukują pobór energii lub przesuwają zużycie na inne godziny, aby odciążyć sieć.
- Dynamiczne taryfy energetyczne – użytkownicy dostosowują pobór do godzin niskich cen (np. tańszy prąd w nocy).
2. Elastyczność podaży (Generation Flexibility)
Dotyczy szybkiej zmiany generacji energii przez wytwórców.
- Elektrownie konwencjonalne – mogą zwiększać lub zmniejszać produkcję w zależności od zapotrzebowania.
- OZE + magazyny energii – farmy wiatrowe i fotowoltaiczne współpracują z bateriami, aby lepiej dopasować się do zmian zapotrzebowania.
- Elektrownie szczytowo-pompowe – przechowują nadmiar energii i uwalniają ją w godzinach szczytu.
3. Magazynowanie energii (Storage Flexibility)
Magazyny energii gromadzą prąd wtedy, gdy jest tani i dostępny, a oddają go, gdy system tego potrzebuje.
- Baterie litowo-jonowe – stosowane w sieciach elektroenergetycznych i budynkach.
- Elektrownie szczytowo-pompowe – największe źródło magazynowania energii w Polsce.
- Wodór i technologie Power-to-X – umożliwiają długoterminowe magazynowanie energii.
4. Elastyczność sieciowa (Grid Flexibility)
Dotyczy działań operatorów systemów elektroenergetycznych (OSP, OSD), które pozwalają na bardziej efektywne zarządzanie przepływami energii.
- Dynamiczne zarządzanie siecią – operatorzy mogą zmieniać parametry przesyłu energii, by optymalizować obciążenia.
- Wirtualne elektrownie (VPP) – grupowanie różnych źródeł energii i odbiorców w jeden sterowalny system.
- Inteligentne sieci (Smart Grid) – wykorzystanie IoT, AI i automatyki do zarządzania energią w czasie rzeczywistym.
Korzyści z usług elastyczności
- Stabilność sieci – lepsze zarządzanie OZE i unikanie blackoutów.
- Niższe koszty systemowe – redukcja potrzeby budowy nowych elektrowni szczytowych.
- Niższe ceny energii – odbiorcy mogą korzystać z tańszego prądu, jeśli dostosują zużycie.
- Efektywne wykorzystanie OZE – minimalizacja strat wynikających z nadmiaru produkcji wiatrowej lub słonecznej.
- Dekarbonizacja – mniejsze uzależnienie od paliw kopalnych i bardziej ekologiczny system energetyczny.
Przykłady zastosowania usług elastyczności w Europie
- Dynamiczne taryfy energii w Wielkiej Brytanii – odbiorcy płacą mniej, jeśli zużywają prąd poza godzinami szczytu.
- Programy DSR w Polsce – duże fabryki ograniczają zużycie na żądanie PSE.
- Baterie i magazyny energii w Niemczech – pomagają stabilizować sieć przy dużej ilości OZE.
- Wirtualne elektrownie w Holandii – farmy PV i wiatraki zarządzane przez AI.
Podsumowanie
Usługi elastyczności to kluczowy element transformacji energetycznej, pozwalający na lepsze wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, obniżenie kosztów i zwiększenie bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego. Ich rola może być coraz większa, szczególnie w kontekście polityki klimatycznej i nowych technologii.
